Nasıl Dürüst Olunur?

Bilişsel ön yargılar, beynimizin hızlı ve otomatik bir şekilde bilgiyi işlemesi sırasında ortaya çıkan hatalardır. Bir nevi beynimizin kendisine belirlediği kestirmeler olarak düşünebiliriz. Bu yargılar, çoğu zaman beynimizin mavi ekran vermesine engel olur. Ancak dezavantajı olarak da sıklıkla yanıltabilir.

Örneğin, "Halo Etkisi" adı verilen bilişsel bir ön yargıya sahibiz. Yeni birisiyle tanıştığımızda o kişi hakkında hızlı bir şekilde bir izlenim oluşturup değerlendirme yapmaya gözlemlediğiniz bir özelliğinden yola çıkarak genel bir yargıya varma hatasına sıklıkla düşüyoruz.
Bu etkilerden bir diğeri olan ‘‘Pratfall Etkisi’’ üzerine konuşacağız. Direkt olarak pratfall kelimesi Türkçeye çok büyük hata, kıç üstü düşüş şeklinde çeviriliyor.  

PRATFALL ETKİSİ NEDİR?

Pratfall etkisi, üstün niteliklere sahip bir kişinin hata yapmasıyla birlikte "çok iyi olma" zorunluluğunun ortadan kalktığını, samimiyet artırdığını ve daha az ciddi, daha insani görünmesini açıklayan etkinin adıdır.

Aronson'un etkiyi ortaya koyan araştırmasında, quiz sorularına %92 doğrulukla cevaplar veren oyuncunun görüntüleri katılımcı grubuna gösterildi ve katılımcılara oyuncunun ne kadar sevimli olduğu soruldu. Bir diğer katılımcı grubuna aynı kayıt gösterildi. Farklı olarak oyuncu üzerine kahve döktüğü görüntülendi. Kahve dökme görüntüsü, görmeyen gruba kıyasla oyuncuyu daha sevimli bulmalarına neden oldu. deneyin sonucunda, Aronson, Pratfall etkisiyle insanların daha samimi ve sevimli kıldığı sonucuna vardı.

Bizi Tam Olarak nasıl ilgilendiriyor?

Örnek üzerinden açıklayacak olursak internetten herhangi bir alışveriş yaptığınızı varsayalım. Ürün değerlendirme puanlarını inceliyorsunuz. İki ürün de 20 değerlendirme puanı almış hiçbir yorum bulunmuyor yalnızca değerlendirme puanları var. Birisi 5 puana diğeri 4,7 puana sahip. Tercihiniz hangisinden yana olurdu? Cevaplarınızı merakla bekliyorum. Daha yüksek puanın daha fazla satış getireceğini düşünebiliriz değil mi? Northwestern Üniversitesi Spiegel Araştırma Merkezi, bunun doğru olduğunu ama belirli bir noktaya kadar geçerli olduğunu keşfetti . Ürün kategorilerine göre, satın alma olasılığının genellikle 4.0 - 4.7 aralığındaki derecelendirmelerde zirve yaptığını ve ardından derecelendirmelerin 5.0'a yaklaştıkça azalmaya başladığını gördüler.

Özetle, 4.7 - 5.0 aralığında ortalama yıldız derecelendirmesi olan ürünler, 4.2 - 4.7 aralığındakilerden daha az satın alınma olasılığına sahip. Alışveriş yapanların çok yüksek derecelendirmeleri "gerçek olamayacak kadar iyi" olarak algıladığını ve şüpheyle yaklaştığını gösterdi. Daha detaylı bilgiler için mutlaka araştırmayı da okumanızı tavsiye ederim.

Birkaç İlham veren Örnek

Listerine

Pratfall Etkisinin başarılı bir örneği olarak gerçekleri çarpıtmıyor. Ürününün eksik yanını kabul ederek insanlara ürünün neden işe yaradığına dair dürüst bir bakış açısı veriyor.

Guinness

Bir barda en yavaş doldurulan içecek bir bardak Guinness'tir.

Birçok marka sahibi bunu bir sorun olarak görüp ürünlerini değiştirmeye çalışabilir, ancak Guinness bunu yapmamış. Bir slogan yaratmış

"İyi şeyler onu bekleyenlerin başına gelir.’’

Tesla

Öncelikle örneği vermeden önce bahsedilen hadisenin videosunu aşağıya bırakayım.

Elon Musk, Cyber Truck tanıtımını yaparken tasarımcısı Franz von Holzhausen'den aracın kurşun geçirmez diye tanıtılan camını çelik bir topla test etmesini istedi. Ve top camdan sekerek marsın yörüngesine yerleşti demek isterdim ama cam kırıldı 😁

Tekrar denediler ve cam yine paramparça oldu.

Büyük beklenti ile sunumu beklenilen ürünleri biri için büyük bir aksilikti. Peki Elon Musk ne yaptı? Hasarın kabul edilebilir olduğuna dair veya düzelteyeceğini açıkladığı bir basın açıklaması mı? Zırhının gerçekten çalıştığını kanıtlayan video ve kalite standardlarını mı yayınladı? Cevap hiçbiri. Olayla ilgili bir hatıra olarak, üzerinde parçalanmış camın resmi olan bir tişört ürettiler ve web sitelerinde 45 dolardan satışa sundular.

Kusuru kabul etmekle kalmayıp bunu sosyal medya platformlarında paylaşmaya teşvik eden viral bir meme yarattılar.

Nasıl bir etki yarattığını merak ediyorsanız Elon Musk Tesla'nın Cybertruck için aracı tanıttıktan sonraki bir hafta içinde 250.000'in üzerinde rezervasyon aldığını açıkladı. Modelin kimsenin test etmediği göz önüne alarak değerlendirirseniz size başarılı oldu mu musk?

Twitter özelinde ise bunun aksini yapıyor. Bu yazıyı yazdığım günün bir gün öncesinde Twitter’a geçici olduğunu belirterek tweet görme engeli getirdi. Birçok insan bunun neden olabileceğiyle ilgili teori üretse de kesin sebebini henüz açıklamadı. Attığı tweetle bizi düşündüğünü belirtti sadece.

En iyi görülen en büyük markaların dahi ürünlerinde bir kusur vardır. (Senin ürünün istisna hemfikiriz) Bunu gizlemeyin bunu lehinize çevirin.

Hedef kitlenize kusurlarınızı göstermek, markanızı insana daha yakın ve daha anlaşılabilir kılabilecek harika bir yöntem olabilir.

Pazarlama çalışmalarınızda kendi yaratıcılığınızı da dahil ederek pratfall etkisini kullanmayı gözden geçirin derim. Zaman ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim 🤜🏻🤛🏻